ข้อควรรู้เกี่ยวกับ “ฟ้าทะลายโจร”

          ฟ้าทะลายโจรเป็นสมุนไพรที่มีรสขม อยู่ในกลุ่มยาเย็น มีสรรพคุณทางการแพทย์แผนไทย ใช้บรรเทาอาการไข้หวัด แก้ไอและเจ็บคอ ซึ่งในปัจจุบันฟ้าทะลายโจรนั้นที่รู้จักกันมากขึ้น เนื่องจากมีการนำฟ้าทะลายโจรมาใช้สำหรับรักษาโควิดในผู้ติดเชื้อที่มีอาการน้อย โดยมีสารสำคัญคือ "แอนโดรกราโฟไลด์" (Andrographolide)

Andrographolide 

ข้อบ่งใช้

• บรรเทาอาการของโรคหวัด ได้แก่ อาการไอ เจ็บคอ น้ำมูกไหล มีไข้
  • รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณ Andrographolide 60 - 120 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเช้า เที่ยง เย็น
• บรรเทาอาการท้องเสียที่ไม่เกิดจากการติดเชื้อ เช่น อุจจาระไม่มีมูก ไม่มีเลือดปน
  • รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณ Andrographolide 0.5 - 2 กรัม โดยแบ่งให้วันละ 4 ครั้ง หลังอาหารเช้า เที่ยง เย็นและก่อนนอน

• ผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่มีความรุนแรงน้อย เพื่อลดการเกิดโรคที่รุนแรง
  • ผู้ใหญ่: รับประทานในขนาดยาที่มีปริมาณ Andrographolide 180 กรัม วันละ 3 ครั้ง หลังอาหารเช้า เที่ยงและเย็น เป็นเวลา 5 วัน
  • เด็ก: ยังไม่มีข้อมูลเพียงพอที่จะแนะนำการใช้ในเด็กเพื่อการรักษา COVID-19 ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ

- ในเด็กอายุ 12 ปีขึ้นไป อาจพิจารณาใช้ขนาด 3-3.5 mg/kg/day แบ่งให้วันละ 3-4 ครั้ง

- เด็กที่มีน้ำหนักตัวตั้งแต่ 50 กก.ขึ้นไป ใช้ยาในขนาดของผู้ใหญ่

อาการไม่พึงประสงค์

         อาจทำให้เกิดอาการผิดปกติของทางเดินอาหาร เช่น ปวดท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้ เบื่ออาหาร วิงเวียนศีรษะ และอาจเกิดลมพิษได้

         ผลข้างเคียงจากการรับประทานเกินขนาด ได้แก่ ตับอักเสบ ความดันโลหิตต่ำ

ข้อห้ามใช้

• ห้ามใช้ในผู้ที่มีอาการแพ้ฟ้าทะลายโจร เช่น มีผื่นลมพิษ ปากบวม หน้าบวม หายใจไม่ออก
• ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์และหญิงให้นมบุตร เนื่องจากอาจทำให้เกิดทารกวิรูปได้

ข้อควรระวัง

• หากใช้ยานี้ติดต่อกันเป็นเวลานาน อาจทำให้แขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรง
• หากใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 วัน แล้วไม่หาย หรือมีอาการรุนแรงขึ้นระหว่างใช้ยา ควรหยุดใช้และพบแพทย์
• ควรระวังการใช้ยานี้ร่วมกับสารกันเลือดเป็นลิ่ม  (Anticoagulants) เช่น Warfarin และยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด  (Anticoagulants) เช่น Aspirin
• ผู้ป่วยโรคตับ โรคไต
• ควรระวังการใช้ยานี้ร่วมกับยาลดความดันโลหิตเพราะอาจเสริมฤทธิ์กันได้

ตัวอย่างฟ้าทะลายโจร

** แนะนำให้รับประทานติดต่อกันไม่เกิน 5 วัน เนื่องจากอาจทำให้แขนขามีอาการชาหรืออ่อนแรง

** ไม่แนะนำให้ใช้เพื่อป้องกันโควิด-19

เรียบเรียงโดย 

ภญ. ศศินา ชัยสิทธิ์

เอกสารอ้างอิง

1.รายการบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ.2564

2.บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร (ฉบับที่ ๒) พ.ศ. ๒๕๖๔.

3.สถาบันการแพทย์แผนไทยอภัยภูเบศร [Internet]. [cited 2022 Jun 20]. Available from:  https://www.hfocus.org/content/2021/07/22203

4.Spasov AA, Ostrovskij OV, Chernikov MV and Wikman G. Comparative controlled study of Andrographis paniculata fixed combination, Kan Jang® and an Echinacea preparation as adjuvant, in the treatment of uncomplicated respiratory disease in children. Phytothery Research. 2004. 18: 47-53. https://doi.org/10.1002/ptr.1359

5.Cytochrome P450 [Internet]. [cited 2022 Jun 20]. Available from:  https://www.rama.mahidol.ac.th/poisoncenter/th/bulletin/bul99/v7n2/Cyp450

6.สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยากระทรวงสาธารณะสุข. คำแนะนำการใช้ผลิตภัณฑ์ฟ้าทะลายโจร [Internet]. [cited 2022 Jun 20]. Available from: https://www.fda.moph.go.th/Pages/images/banner/0365/%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B0%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%82%E0%B8%88%E0%B8%A3%20COVID-19%20Ver.3.pdf

7.แนวทางเวชปฏิบัติ การวินิจฉัย ดูแลรักษา และป้องกันการติดเชื้อในโรงพยาบาล กรณีโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) [Internet]. [cited 2022 Jun 25]. Available from: https://covid19.dms.go.th/backend/Content/Content_FIle/Bandner_(Big)/Attach/25650422162121PM_CPG_COVID-19_n_v.22_20220422.pdf

8.กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข. การใช้ยาฟ้าทะลายโจร ในผู้ป่วยโรคโควิด – 19