ภาวะเบาหวานกับสมุนไพรมะระขี้นก
 

          หลาย ๆ ท่านเคยได้ยินเรื่องการทานมะระขี้นกเพื่อช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดในผู้ป่วยโรคเบาหวาน แต่รู้หรือไม่ว่ามะระขี้นกนั้นแท้จริงแล้วมีสรรพคุณทางยาอย่างไร และสามารถลดระดับน้ำตาลในเลือดได้จริงหรือไม่ วันนี้เราจะมาไขข้อข้องใจกันค่ะ
          มะระขี้นก ชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Momordica charantia  อยู่ในวงศ์ Cucurbitaceae  พบได้มากในประเทศแถบร้อนชื้น รวมถึงประเทศไทย สามารถใช้ประโยชน์ได้เกือบทุกส่วนของต้น คือ  ใบ ผลสด ดอก เมล็ด ราก และเถา โดยทุกส่วนที่กล่าวมานั้นมีรสขม ทั้งสิ้น ชื่อสามัญจึงถูกเรียกว่า Bitter cucumber ซึ่งปกติเป็นพืชที่คนทั่วไปมักนำมาประกอบอาหารในชีวิตประจำวันอยู่แล้ว แต่ก็มีอยู่ในรูปแบบผงแห้งบดบรรจุแคปซูลสำเร็จรูปที่ขึ้นทะเบียนเป็นยาสมุนไพรอยู่หลายชื่อการค้าในท้องตลาด โดยสารออกฤทธิ์ที่สำคัญของมะระขี้นกที่เกี่ยวข้องการการลดระดับน้ำตาลในเลือดนั้นคือ Charantin, Momorcharin, Momordicin ซึ่งมีลักษณะโครงสร้างทางเคมีคล้ายกับฮอร์โมนอินซูลิน จึงเกิดสมมติฐานว่าอาจมีฤทธิ์ลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ และจากการศึกษาฤทธิ์เกี่ยวกับลดระดับน้ำตาลหลาย ๆ การศึกษา ทั้งจากน้ำคั้นของผลสด และผงแห้ง   

        จึงสรุปรวมได้ว่า สารสำคัญในมะระขี้นก มีฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่เกี่ยวกับการลดระดับน้ำตาลในเลือดของมะระขี้นก ดังนี้
1.ฤทธิ์ในการกระตุ้นการหลั่งอินซูลิน
2.ฤทธิ์เพิ่มความไวในการตอบสนองต่ออินซูลิน
3.ฤทธิ์ลดการดูดซึมน้ำตาลกลูโคสบริเวณลำไส้
4.ฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของเอนไซม์ที่ในการเมตาบอลิซึมของคาร์โบไฮเดรต

        โดยการศึกษาพบว่าการใช้มะระขี้นกในขนาด 2000 มิลลิกรัมต่อวัน ต่อเนื่องนาน 6 เดือน ไม่พบอาการข้างเคียงที่รุนแรงและไม่พบความเป็นพิษต่อตับ แต่อย่างไรก็ตามในผู้ป่วยเบาหวานแนะนำให้ปรึกษาแพทย์ผู้ให้การรักษาก่อนรับประทาน เนื่องจากอาจจะต้องระวังภาวะแทรกซ้อนของโรคเบาหวานอื่น ๆ และอาจจะต้องเฝ้าระวังกับยาที่รับประทานเป็นประจำทุกวันอีกด้วย

จัดทำโดย

ภญ.ศุธิดา แผ่นมณีอ้างอิง

อ้างอิง

1.ผศ.ภก.วิระพล ภิมาลย์, ผศ.ดร.ภญ.ปวิตรา พูลบุตร. (2021). ผลของมะระขี้นกในรักษาโรคเบาหวาน: กลไกการออกฤทธิ์และประสิทธิภาพทางคลินิก. สืบค้นเมื่อ 12 กันยายน 2564. จาก https://ccpe.pharmacycouncil.org/index.php?option=article_detail&subpage=article_detail&id=143 .

2.รองศาสตราจารย์ ดร.วีณา จิรัจฉริยากูล. (2021).
บทความเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน : มะระขี้นก. สืบค้นเมื่อ 12 กันยายน 2564. จาก https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/90/%E0%B8%A1%E0%B8%B0%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%81/.